DeHangar.art

testsite voor de kunsten en natuur

impact

Crop art project van Frank Bruggeman

elke dag te bezoeken van zonsopgang tot zonsondergang op de testsite,

Op landgoed De Hangar wordt middels Crop art projecten bewustwording gecreëerd voor urgente vraagstukken rondom landbouwtransitie en ecologie. De akker en de voormalige vliegtuighangar van het landgoed torsen echter ook een beladen verleden met zich mee, dat meeklinkt in de projecten. De Crop art projecten maken deel uit van een meerjarig traject, waaraan elk jaar een nieuwe ontwerp- en betekenislaag wordt toegevoegd. De spannende, enerverende en allesbehalve soepel verlopende landbouwtransitie worden zicht- en invoelbaar gemaakt. Met het project Impact bouwt beeldend kunstenaar Frank Bruggeman voort op zijn interventie uit 2022 genaamd Spill. Waar Spill kritiek leverde op het toepassen van bloemrijke akkerranden in de natuurinclusieve landbouw. Door de vraag te stellen. Waarom moet de natuur alleen genoegen nemen met de rand? Frank Bruggeman koos voor een andere, minder marginale en rechthoekige vorm van akkerverrijking. Was Spill vooral een visuele ervaring, Impact gaat over observatie in de breedste zin van het woord en beoogt ook andere zintuigen te prikkelen.

Een van de letterlijke betekenissen van Impact is inslag van een projectiel, zoals die van een vliegtuigbom. Het landgoed is gelegen op het voormalige door de Duitse bezetter gebouwde Fliegerhorst Deelen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de geallieerden herhaaldelijk dit vliegveld gebombardeerd. Na de oorlog zijn de start- en landingsbanen hersteld, de overige bomkraters werden overgelaten aan de natuur. Een geoefend oog kan deze kraters nog steeds waarnemen. De dieper gelegen grond die door de inslag langs de kuilen op de zandgrond werd afgezet heeft geleid tot vruchtbare kraterranden met een afwisselender vegetatie dan het omringende landschap.

Door de nabijheid van de oorlog worden we geconfronteerd met de kwetsbaarheid van ons bestaan en de aanwezigheid van defensie in het gebied, welke een claim heeft gelegd op de huidige landbouwgronden voor uitbreiding en vernieuwing van haar kazernecomplex. Op dezelfde landbouwgronden heeft de gemeente Arnhem een claim om robuuste natuur ‘te maken’. Terwijl de boeren gewoon willen boeren. Binnen deze context wil Frank Bruggeman met het project Impact een krater terugbrengen op het landgoed, zij het niet langs gewelddadige maar langs vreedzame weg en met een duidelijk landbouwkundig doel voor ogen. Door een cirkelvormige kuil in de akker te graven wordt het rigide en rechtlijnige patroon van de akker verstoord. Bij het ploegen, zaaien en oogsten van de akker zal voortdurend rekening moeten worden gehouden met deze cirkelvormige kuil. Centrale gedachte is derhalve dat van een simpele kuil een zekere invloed (‘impact’) uitgaat op de rest van de akker. Tevens wordt een voorschot genomen op een meer duurzaam ecologisch beheer door de aanleg van twee grote hügelbedden in de nieuwe kraterrand.

Het open binnengedeelte van het hügelbed is vormgegeven als een forum met boomstammen en stobbes als zitbanken en leunpunten. De krater zelf is bedoeld als observatiepost, ontmoetings- en bezinningsplek voor bezoekers van landgoed De Hangar. De plek biedt letterlijk en figuurlijk een ander perspectief op de akker en het plantenleven. Door min of meer op ‘neushoogte’ tussen de planten te verkeren neemt ook de olfactorische beleving van het landschap toe en ook omgevingsgeluiden zullen in de krater anders worden ervaren dan wanneer een bezoeker rechtop in de akker loopt of staat.

In de loop van het jaar zullen diverse events commentaar geven op het project. Dat kan in de vorm van onderzoek, reflectie en (niet natuurverstorende) performance zijn. Bij Impact komen erfgoed, natuur, landbouw en cultuur op een inspirerende wijze samen.

Ecologische impact

Een hügelbed is een traditionele Duitse en Oost-Europese akkerbouwmethode (‘Hügelbettkultur’) om arme zandgronden beter geschikt te maken voor bepaalde cultuurgewassen. Een hügelbed houd water en voedingsstoffen vast en biedt een habitat voor allerlei flora en fauna. De cirkelvormige aarden wal is in wezen een verhoogd teeltbed. Dit zogenaamde hügelbed bestaat uit ingegraven rottende boomstammen en dode takken, afkomstig uit de bossen ronddom de akker. Daar bovenop is een laag bladafval aangebracht en het geheel is afgedekt met de ter plekke afgegraven humuslaag. Het ingegraven rottende en dode hout is bedoeld om regenwater beter vast te houden; het bladafval dient als nutriëntenreservoir. In het hügelbed zijn elf verschillende aardappelrassen geplant en daarnaast enkele hazelaars, vlierstuiken, tabaksplanten en plantuitjes.

De Hügelbedden worden deels opengewerkt voor een educatief doel, maar ook voor een natuurinclusief doel. Van de takkenrillen en ander organisch materiaal profiteren veel insecten, vogels en zoogdieren en zelfs bepaalde plantensoorten. Ook amfibieën en reptielen kunnen er bescherming vinden en er overwinteren. Daarnaast vormen paddenstoelen, varens en andere planten beschutting en zorgen schimmels en zwammen voor het afbreken van het dode hout tot de belangrijke grondstoffen. De circle of life dus.

Kunstproject Impact is mede (financieel) mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Gemeente Arnhem, het Prins Bernhard Cultuurfonds, stichting De Hangar, en met medewerking van Pim Rap, Henny Roelofsen, Anna Thusseau, Jurgen Uffink, Peter Zwaal, KondorWessels projecten.

Video Crop art Impact (2023), editing Lio Spinnewijn

© 2025 DeHangar.art

Thema door Anders Norén